Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna w Rzeszowie

„Widzi się to, co się wie”- wykład online – część trzecia: „Rzecz o interpretacji dzieł sztuki” - relacja

„Widzi się to, co się wie”- wykład online

część trzecia: „Rzecz o interpretacji dzieł sztuki”

W piątkowe przedpołudnie odbył się ostatni wykład z cyklu „Widzi się to, co się wie”. Tym razem dr Michał Rut, kierownik Działu Sztuki Muzeum Okręgowego w Rzeszowie wyjaśnił widzom, w jaki sposób można dokonać interpretacji dzieła.

We wstępie zaznaczył, iż każda interpretacja jest inna, każde kolejne pokolenie odczytuje dzieła inaczej, biorąc pod uwagę różne uwarunkowania. Dzięki temu nawet bardzo wiekowe prace otrzymują kolejne życia – są na nowo poznawane.

Przechodząc do omawiania przykładów prelegent zaproponował sposób interpretacji dzieła wg Erwina Panofsky’ego, jednego z twórców ikonologii – nauki o symbolice obrazów, która traktowana jest jako metoda odczytywania treści dzieł sztuki. Wedle niej na dzieło powinniśmy patrzeć w 3 etapach, by odkryć jego najgłębszą treść i przesłanie.

Etap pierwszy obejmuje opis przedikonograficzny, a więc to, co widzimy „gołym okiem”: obiekty, zdarzenia, gesty, nastroje tzw. znaczenia faktyczne i wyrażające czyli  np. widząc krucyfiks „Chrystusa zwycięzcy” z Katedry w Nymphemburgu, z XIII wieku, najpierw widzimy mężczyznę, Chrystusa rozpiętego na krzyżu. Kolejno ( w etapie drugim) dostrzegamy w wyrazie twarzy i prezentacji sylwetki Chrystusa zmartwychwstałego, Chrystusa zwycięzcę.

Etap drugi to analiza ikonograficzna. Mamy tutaj zwrócić uwagę na motywy i kombinacje motywów, na kompozycję, konwencję, wyodrębnić temat. Na tym etapie łączymy wiadomości wynikające z doświadczenia życiowego ze znaczeniem symbolicznym, nabytym z wiedzy związanej z daną kulturą itp. To tutaj widzimy, że kobieta stojąca po lewej stronie Madonny na obrazie Jana von Eycka „Madonna z mnichem kartezjańskim”, to św. Barbara, bowiem trzyma w dłoni palmę, która przypisana jest męczennikom, a w arkadzie tuż za nią widnieją trzy okna w świątyni, które symbolizują Trójcę Świętą.

Etap trzeci – analiza ikonologiczna - nakazuje spojrzeć na dzieło sztuki jak na dokument. Zaprasza nas do wniknięcia w głąb dzieła, do stawiania pytań o cel i sięga do naszej wiedzy filozoficznej, religijnej, społecznej etc.

Dlaczego w pieczęci Mikołaja Kopernika widnieje Apollo-mitologiczny bóg sztuki? Dr Michał Rut bardzo dokładnie wyjaśnił ową zagadkę stosując metodę Panofsky’ego i odwołując się do przykładów zarówno z życia i teorii heliocentrycznej Kopernika, jak i Pitagorejczyków, którzy zakładali, że świat ma charakter matematyczny. Otóż, w sztuce zawiera się harmonia świata, stąd przynależy do niego porządek kosmiczny i to jest odpowiedź na powyższe pytanie.

Reasumując, wykład skłaniał do refleksji, nie tylko nad dziełami sztuki, ale też pozyskiwaniem wiedzy. A przecież kopalnią wiedzy są książki. Do sięgania po nie i odwiedzania biblioteki zaapelował Michał Rut, albowiem - jak wskazuje tytuł cyklu wykładów o sztuce: „Widzi się to, co się wie”.  Wyszukiwarka internetowa odeśle nas do wszystkiego, lecz czy będziemy mieć świadomość czego szukać? Tutaj właśnie na arenę wkracza literatura z rolą czytania, segregacji poznanej wiedzy, wyciągania wniosków, kojarzenia faktów. Bez tego, odwiedzając muzeum i patrząc na eksponaty, zatrzymamy się tylko na tym, co widzimy, bo by ujrzeć symbole i zrozumieć co znaczą - potrzebujemy wiedzy.

W wykładach organizowanych przez Filię nr 5 WiMBP w Rzeszowie udział wzięli uczniowie klas 8 ze SP nr 15 oraz uczniowie Branżowej Szkoły I Stopnia w Chmielniku, wraz ze swoimi wychowawcami i nauczycielami, którym bardzo serdecznie dziękuję za obecność, a Panu doktorowi Michałowi Rutowi za cenne informacje.

Wydarzenie finansowane było z Rzeszowskiego Budżetu Obywatelskiego na rok 2021

Aldona Wiśniowska

------------------------------------------------------------------------------------

GALERIA