Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna w Rzeszowie

Prelekcja Jerzego Majki - "Walka o niepodległość"

Co to jest ojczyzna? – Oto ja ci powiem
Starzy ją zwali swym życiem, swym zdrowiem,
Służąc jej wiernie w złym i dobrym losie.
Co to jest ojczyzna? – To twej chaty ściany,
To dach twój stary, słomą poszywany,
To zagon żyta, co cię karmi w głodzie,
Z rzeczki twej woda, co cię rzeźwi w lecie,
To piękność dziewcząt, co ci serce bodzie,
To twoje niebo najpiękniejsze w świecie,
Smak twego jabłka, cień twojej jabłoni,
To twoich sejmów trwałość i swoboda,
To twego ojca osiwiała broda.

Ludwik Kondratowicz „Co to jest ojczyzna”

Narodowe Święto Niepodległości, które obchodzimy 11 listopada nawiązuje do wydarzeń sprzed 89 lat, kiedy po ponad stu latach niewoli i władzy zaborców Polska odzyskała utraconą niepodległość i stała się suwerennym państwem i narodem.

Święto Niepodległości zawsze jest dowodem pamięci składanym wszystkim tym, którzy walczyli o wolność swojej ojczyzny, dla których Polska to najwyższa wartość.

Na kilka dni przed tym ważnym narodowym świętem, 6 listopada 2007 roku, Oddział dla Dzieci i Młodzieży zaprosił na spotkanie z młodymi ludźmi dr Jerzego Majkę – historyka, kierownika Działu Historycznego Muzeum Okręgowego w Rzeszowie, a zarazem jednego z najlepszych w Polsce specjalistów z zakresu historii militariów, wojen i wojskowości, co zaowocowało wieloma publikacjami i książkami z tego zakresu. Pan Majka jest także członkiem Komitetu Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa w Rzeszowie oraz Miłośników Dawnej Broni i Barwy.

W prelekcji pana Majki dotyczącej losów Rzeszowa przed odzyskaniem niepodległości uczestniczyli uczniowie klasy VI ze Szkoły Podstawowej Nr 3 oraz uczniowie Kółka Historycznego działającego w Szkole Podstawowej Nr 10.

Nasz gość bardzo ciekawie przedstawił historię Rzeszowa sprzed blisko stu lat. Podkreślał, że droga ku wolności nie była łatwa, a sytuacja społeczna była złożona. Nawiązał do wydarzeń z dnia 28 października 1918 roku, kiedy to w Krakowie powstała Polska Komisja Likwidacyjna, pierwsza polityczna władza narodowa w Galicji, która wypowiedziała posłuszeństwo Austrii. Dwa dni później rozpoczęto rozbrajanie wojsk austriackich i przejmowanie obiektów wojskowych, które zakończono 31 października. Podobnie było i w Rzeszowie. Tutejsza Polska Organizacja Wojskowa (POW) wzmocniła swe siły wiosna 1918 roku, organizując nowe plutony spośród młodzieży szkolnej i rzemieślniczej. Swoje poczynania zaktywizowała również Organizacja Obrony Narodowej (OON).

Opracowano plan działań dla zajęcia najważniejszych urzędów i obiektów wojskowych w mieście. Jednak najważniejszym zadaniem było opanowanie koszar. W różnych punktach Rzeszowa stacjonowały bataliony i kompanie zapasowe jednostek austriackich.

W mieście tymczasem niecierpliwa młodzież zaczęła już zrywać austriackim żołnierzom cesarskie bączki z czapek i odbierać broń. Niedługo potem zarządzono alarm i poszczególne plutony oraz sekcje POW wyruszyły na miasto wypełniać swoje zadania.

1 listopada 1918 roku, w dniu Wszystkich Świętych, Rzeszów był już wolnym, polskim miastem. Zerwano z murów austriackie godła i tablice, wywieszono biało-czerwone flagi, ulicami przechodzili i przejeżdżali konno młodzi chłopcy z orzełkami na czapkach, z bronią, radośni i rozentuzjazmowani. Ta radość udzielała się także przechodniom. Ludzie serdecznie padali sobie w ramiona, cieszyli się, że będą żyć w suwerennej, wolnej Polsce.

„Świadomość własnej przeszłości pomaga
nam włączyć się w długi szereg pokoleń,
by przekazać następnym wspólne dobro – Ojczyznę”.

Jan Paweł II

Ta wyjątkowa lekcja historii z pewnością na długo pozostanie w pamięci uczestników spotkania. Mimo trudnego tematu, młodzi ludzie z dużą uwagą wysłuchali interesującej opowieści dotyczącej ważnej karty z historii naszego miasta związanej z odzyskaniem niepodległości.

Po zakończeniu prelekcji uczniowie otrzymali okolicznościowe foldery, które osobiście podpisał gość spotkania – Jerzy Majka.

Następnie wszyscy goście zostali zaproszeni na poczęstunek przygotowany przez Bibliotekę.

Spotkanie zorganizowano w ramach projektu „Biblioteka publiczna jak centrum informacji o regionie”.

Źródła:
Majka, Jerzy : Oswobodzenie Rzeszowa w 1918 roku. W: Z przeszłości Rzeszowa (II), Rzeszów 1997;
Szymczyk, Witold : Ku Niepodległej : 1914-1918, Rzeszów 1988.