Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna w Rzeszowie

PODKARPACKIE KOLĘDOWANIE w Wypożyczalni Muzycznej

Tradycyjne Podkarpackie Kolędowanie
w Wypożyczalni Muzycznej

              Coroczne kolędowanie w Wypożyczalni Muzycznej, inspirowane przez zespół muzyki dawnej „Vox Angeli”,  w znakomity sposób ilustruje obecność w naszej kulturze regionalnej znaczenia Godów,  którymi nazywano Święta Bożego Narodzenia, Nowego Roku i Trzech Króli. W roku liturgicznym przeciągają się one aż do 2 lutego tj. do uroczystości Oczyszczenia Najświętszej Marii Panny czyli Matki Bożej Gromnicznej, do którego to dnia, śpiewa się w polskiej tradycji kolędy.

W utrwaleniu i przekazywaniu tego zwyczaju, nie do przecenienia jest zasługa Bartosza Gałązki, autora  antologii „Kolędy Podkarpacia”, której tom II  „Podgórze II” mogliśmy promować w naszej bibliotece. Zbiór to niezwykły, zawierający 700 zapisów utworów wykonywanych w okresie bożonarodzeniowym i noworocznym. Krośnieński etnograf, nagrał je i spisał w stu czterdziestu miejscowościach naszego regionu w latach 2004 – 2011.

Czytając wnikliwe opracowanie zebranego materiału, odnosi się wrażenie, że Bartosz Gałązka jest naszym lokalnym kontynuatorem myśli zawartej w słowach Adama Mickiewicza: „Niezwykłe jest bogactwo kolęd polskich i niepospolite są ich wartości. Nie wiem czy inny kraj może pochwalić się zbiorem podobnym do tego, który posiada Polska” .

Bowiem tradycja kolędowania na ziemiach polskich  sięga  czasów wczesnośredniowiecznych, z których to niektóre ślady tekstów bożonarodzeniowych misteriów i dialogów przetrwały do czasów dzisiejszych, a ich dalekie  echa można usłyszeć w śpiewanych po wsiach Podgórza kolędach.

Proste słowa, niekiedy żartobliwe teksty, wesołe oraz nastrojowe melodie kolęd i pastorałek - najczęściej anonimowych twórców -  dawały upust uczuciom religijny i stawały się wyrazem pobożności  ludu. Dla niepiśmiennych, przekazywane przez ustną tradycję,  były lekcją Ewangelii o Narodzeniu Pańskim, do której w prostocie serca dodawano swoje rozumienie zdarzeń i dalekie nieznane Betlejem umiejscawiano bliżej – w realiach własnego świata. Bowiem,  jak pisze Ludwik Stomma: „Cały świat wokół, „wszystkie dzienne sprawy” wieśniacze włączane były przez kulturę ludową w chrześcijański krąg sacrum” .

Istotną rolę w przekazywaniu tekstów i melodii kolęd ma tradycja wspólnotowego ich śpiewania, cieszymy się, że nasza biblioteka przyciąga coraz więcej osób, które pragną doświadczyć piękna i radości  zespołowego śpiewu, nastroju życzliwości i poczucia bliskości.  Mamy nadzieję, że dzięki zespołowi „Vox Angeli” i Bartoszowi Gałązce stajemy się kontynuatorami  dawnych zwyczajów, stajemy się pomostem pomiędzy dawnymi czasami a współczesnością …

Jak powiedział  Jan Paweł II, wielki miłośnik polskich kolęd: ”Trzeba abyśmy tego bogactwa nie zagubili”  …  Byśmy  za rok, tak jak w znanej, o  wielu wariantach  tekstowych i melodyjnych  pastorałce :
                „ … wszyscy społem wkoło stanęli,  
                Panu maleńkiemu wesoło krzyknęli:
                - Funda funda funda
                Tota rysibunda!                
                Hej kolęda, kolęda!”