Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna w Rzeszowie

Akcja opowieści rozpoczyna się 10 II 1940 r., a kończy wiosną 1946 r. Ukazuje losy mieszkańców wsi Czerwony Jar na Podolu „przesiedlonych na Syberię. Zesłańcy to głównie Polacy i jedna rodzina polskich Żydów. Osadzeni zostają w lepsromchozie (gospodarstwie leśnym) w Kałuczu nad Jenisejem i Birusą, gdzie pracuje przy wyrębie drzew w tajdze, heroicznie walcząc
o przetrwanie. Niestety, większość z nich pozostanie na zawsze w obcej ziemi, w bezimiennych grobach na skraju bezkresnego lasu. Obraz warunków, zarówno w trakcie podróży „bydlęcymi” wagonami jak i w obozie pracy wywołuje wstrząsające wrażenie.

 

 

Dzieje zesłańców zostały ukazane w szerszym kontekście sytuacji w ówczesnym ZSRR, w okrutnych czasach stalinowskiej dyktatury i II wojny światowej. Autor obiektywnie i sprawiedliwie przedstawia ówczesną rzeczywistość i różnorodne postawy ludzi. Ukazuje ich czyny, poglądy, przeżycia, motywy postepowania, ale ich nie ocenia. Ekstremalne warunki życia wyzwalają zarówno najlepsze , jak i najgorsze cechy charakteru. Nie wszyscy Polacy mogą być wzorem do naśladowania, tak jak nie każdy Rosjanin zasługuje na potępienie. Zesłańcy niejednokrotnie spotykają się z życzliwością i pomocą mieszkańców syberyjskich osad i miasteczek, tak samo żyjących w nędzy i niepewności jutra. To dzięki nim części wywiezionych udaje się przeżyć i powrócić do Polski.

„Syberiada polska” to także opowieść o prawdziwym patriotyzmie. Bohaterowie nie głoszą wzniosłych haseł, nie pouczają, jak powinni postępować patrioci – oni nimi są. W miarę możliwości kultywują polskie tradycje, organizują nauczanie dzieci, mimo uwięzienia odmawiają przyjęcia radzieckich paszportów, wspominają ojczyznę i marzą o powrocie do niej.

Po amnestii ogłoszonej przez władze ZSRR w wyniku podpisania umowy z rządem gen. W. Sikorskiego rozjeżdżają się po Syberii szukając możliwości wyjazdu do kraju. Ich starania o powrót do Polski przypominają wędrówkę mitycznego Odyseusza. Tak jak on muszą pokonać wiele trudności: arogancję, niechęć, obojętność, wrogość nie tylko radzieckich przedstawicieli władzy.
Nie znajdują ani pomocy, ani życzliwości nawet u delegata polskiego rządu, który nie chce z nimi rozmawiać.

„Syberiada polska” to wartościowa i mądra książka. Dostarcza czytelnikowi wiedzy o trudnych polskich losach, a poza tym jest źródłem głęboko wzruszających przeżyć.