Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna w Rzeszowie

Na kolejnym spotkaniu DKK, które odbyło się w Saloniku Literackim 28 listopada 2016 r. rozmawiałyśmy o książce Małgorzaty Szumskiej pt. „Zielona sukienka”. Ten, kto myślałby, że będzie to powieść o modzie, byłby w błędzie. Jest to książka, w której autorka opisuje swoją podróż w głąb Rosji i Kazachstanu w poszukiwaniu śladów swoich dziadków: Janki i Staszka. Równolegle Szumska kreśli opowieść o młodzieńczych latach swojej babci i dziadka. Staszka na początku lat 50. zesłano na stepy kazachstańskie do przymusowej pracy w karłagu, Janka natomiast z małym synkiem (ojcem autorki) została wywieziona do Mokruszy, setki kilometrów od męża. Młodzi mogli pisać do siebie listy raz na pół roku (!). Przetrwali tę straszną rozłąkę, wierząc w miłość, która ich połączyła. Tytułowa zielona sukienka urasta tu do rangi symbolu. Kiedy podczas widzenia Staszek pyta Jankę, co ma jej przywieźć, kiedy już wyjdzie z obozu, ona odpowiada, że chciałaby dostać materiał na sukienkę. Jak pisze autorka, przez wiele lat zielona sukienka, z materiału podarowanego przez dziadka, była ulubioną sukienką babci. Szumska swoją podróż rozpoczyna w Wilnie, gdzie mieszka jej dalsza rodzina. Kolejne przystanki w jej podróży to m.in. Kańsk i Mokrusza, gdzie Janka pracowała w szpitalu. Autorce udało się odnaleźć koleżankę babci – Szurę, u której Janka mieszkała, będąc na zesłaniu (Jaka była radość, gdy starsze panie mogły po ponad 60 latach usłyszeć swój głos, rozmawiając przez telefon). Wszędzie pani Małgorzacie towarzyszą niezwykle życzliwi i serdeczni tubylcy. Co nas zaskoczyło podczas czytania tej niezwykłej powieści? Współcześni Rosjanie nie mają dostępu do prawdziwej historii – młodzi moskwianie byli zaskoczeni opowieścią Małgorzaty o losach jej dziadków. Nie mieli oni pojęcia, że taki tragiczny los zgotował Polakom wysławiany wciąż po wschodniej stronie Stalin. Podobne zaskoczenie spotkało autorkę w Kazachstanie. Małgorzata wybrała się do miejscowego archiwum z prośbą o udostępnienie jej dokumentów dziadka. Jej prośba spotkała się z… odmową. Czytając powieść Małogrzaty Szumskiej, miałyśmy niecodzienną możliwość poznania niezwykłych losów jej dziadków. Jednocześnie mogłyśmy zobaczyć, jak współcześnie wyglądają opisywane miejsca. Agnieszka Janda Moderator DKK