Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna w Rzeszowie

27 lutego odbyło się spotkanie Dyskusyjnego Klubu Książki. Uczestnicy dzielili się swoimi wrażeniami i spostrzeżeniami po przeczytaniu lektury „Mazel Tow: jak zostałam korepetytorką w domu ortodoksyjnych Żydów”. Autorką, a zarazem narratorką jest Margot  Vanderstraeten, która przez kilka lat udzielała korepetycji w rodzinie współczesnych ortodoksyjnych Żydów. Mimo, iż sama była ateistką to potrafiła zyskać sympatię państwa Schneiderów i ich dzieci. Stała się zarówno nauczycielką, przyjaciółką jak i powierniczką sekretów.

Żyjący na całym świecie Żydzi zgrupowani w diasporach dzielą się na kilka odłamów o zróżnicowanym stopniu religijności. Jedni całe życie poświęcają na studiowanie świętej księgi- Tory, inni starają się wtopić w społeczeństwo i być jak inne narodowości. To co ich łączy to z pewnością chęć  nauki, ciągłego zdobywania wykształcenia. W książce „Mazel Tow…” życie codzienne ortodoksyjnych Żydów pokazane jest „od kuchni”. Rozproszeni po świecie żyją w skupiskach i przestrzegają wielowiekowej tradycji niezależnie od miejsca zamieszkania.  Mają swoje zasady dotyczące kuchni, nauki, zwyczajów, zasad postępowania. Relacja Margot doskonale obrazuje wiele sytuacji życia codziennego rodziny żydowskiej w Belgii, Izraelu oraz Stanach Zjednoczonych. Autorka została przyjacielem rodziny długo po zakończeniu pracy korepetytorki, dzięki temu przekazała czytelnikowi wiele cennych i rzetelnych informacji.

Książka jest godna polecenia ze względu na jej walory edukacyjne. Nie jest to reportaż, ale subiektywna relacja o przenikaniu się różnych światów, które mimo wielu różnic potrafią obok siebie żyć.

J.S. Margot Mazel tow Jak zostałam korepetytorką w domu ortodoksyjnych Żydów

Podtytuł sugeruje, że autorka opowie Czytelnikowi o krótkim okresie jej biografii, gdy zostaje korepetytorką w rodzinie żydowskiej. Tymczasem dowiadujemy się jaki wpływ na jej poglądy polityczne, społeczne, obyczajowe miało poznanie środowiska bogatych, ortodoksyjnych Żydów w stosunkowo długim okresie czasu, bo aż 25 lat. Autorka precyzyjnie dzieli swą opowieść na trzy części : 1987- 1993, 1994-2000 i 2001 do teraz. Z treści wynika, że był to rok 2012. Takie rozminięcie się zapowiedzi z zawartością książki, w tym przypadku jest raczej zaletą. Prowadzenie narracji może sugerować, że książka jest reportażem. Jednak jest tam wiele elementów politycznych moralnych a nawet tzw. filozofii życiowej. Sięgając po nią w okresie uroczystych obchodów 75-lecia wyzwolenia Auschwitz- Birkenau można było przypuszczać, że napotkamy rozdziały mówiące o Holokauście. To słowo nie występuje w książce ani razu. Natomiast okres zagłady Żydów poruszony jest kilkakrotnie, jakby mimochodem, przy okazji. Na przykład, gdy kilkunastoletni chłopak zapytany przez korepetytorkę ,czy ktoś z jego rodziny był w obozie koncentracyjnym odpowiedział: Nie rozmawiamy o tym. To nie znaczy , że nic nie wiedział o tragicznych losach swojej rodziny. Bogaci Żydzi żyją teraźniejszością, która ma zapewnić lepszą przyszłość ich dzieciom i wnukom. Nie przywiązują się do aktualnych miejsc zamieszkania, mają gotowe dokumenty, które w chwili kryzysu pozwolą im wyjechać w bezpieczne miejsce. Nie jest nim jednak Izrael , tylko Stany Zjednoczone. Są patriotami, odbywają służbę wojskową w Izraelu, lecz nie widzą tam siebie jako stali mieszkańcy. Autorka zapoznaje Czytelnika z tradycją żydowską wynikającą z przestrzegania zapisów Tory. Poznajemy ich życie codzienne, które ogranicza się do modlitwy, nauki i pracy, co ma przynieść w przyszłości konkretne korzyści materialne. Poznajemy też ich surowe zasady religijne i rygorystyczny rytuał obchodzenia cyklicznych dni świątecznych (szabat, kuczki) , jak też tych, które obchodzone są kilka lub tylko raz w roku. Jest to interesujące, bo to jest cząstka historii ludzkości, gdyż Żydzi są starym narodem i mieszkali niemalże na całym świecie. W Mazel tow poznajemy różnorodność podejścia Żydów do judaizmu, w szczególności do tradycji i wiary. Są nawet dwie grupy ortodoksów , jest też grupa, która zajmuje się tylko studiowaniem i interpretacją świętych ksiąg , codzienność ich nie interesuje. Największą wartością książki jest ukazanie długoletniej przyjaźni gojki (ateistki z korzeniami katolickimi) z rodziną bogatych Żydów holenderskich. Sześcioosobowa rodzina stopniowo oswajała z innym podejściem do życia religijnego i rodzinnego jaki reprezentowała zatrudniona przez nich korepetytorka, która po sześciu latach stała się powiernicą sekretów rodzinnych. Książka jest apoteozą wzajemnego szacunku, przyjaźni, zrozumienia wobec osób o bardzo różnych światopoglądach, wyznawanych religiach, doktrynach politycznych. U autorki dominuje pacyfizm oraz współdziałanie i współżycie państw i narodów. Autorka nie eksponuje antysemityzmu, to nie oznacza, że go nie dostrzega na całym świecie. Może doszła do wniosku, że jest to temat, z którym do tej pory nikt sobie nie poradził. J. S. Margot kilka zdań poświęca polityce międzynarodowej, co pozwala Czytelnikowi zorientować się w aktualnej sytuacji politycznej na Bliskim Wschodzie. Chociaż podstawowym tematem książki nie jest polityka jednak czytający będzie z pewnością szukał odpowiedzi na ważne pytania, jaka będzie rola Żydów w światowej gospodarce. Dotyczyć to będzie szczególnie finansów. Wydaje mi się, że każdy Czytelnik po przeczytaniu tej książki będzie konfrontował swą wiedzę, z tym co przeczytał o takich państwach jak Izrael, Iran, USA, państwa Europy Zachodniej. Zmusi, go do tego obecna, napięta sytuacja geopolityczna.

Edward Dziaduła, DKK w Cieszanowie