Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna w Rzeszowie

“Taśmy rodzinne” to literacki debiut Macieja Marcisza

Autor jest szefem promocji Grupy Wydawniczej Foksal, a po godzinach prowadzi z przyjaciółką Anną Wysocką Nowy Klub Czytelniczy na warszawskiej Ochocie. Wiedziona ciekawością wzięłam udział spotkaniu Klubu (on-line), by sprawdzić jak to się robi w Warszawie. Przedmiotem dyskusji były trzy krótkie opowiadania Franka Herberta. Dyskusja nad nimi trwała aż dwie godziny. Atmosfera spotkania była bardzo przyjemna. Książka jest opowieścią o polskiej transformacji lat dziewięćdziesiątych pokazaną z perspektywy rodziny Małysów. Jan Małys dorastał w biedzie. Miał tak zwane trudne dzieciństwo. W szkole prześladował go kolega z klasy, w domu bił ojciec pijak. Od dziecka marzył by mieć dużo pieniędzy. W dorosłym życiu dorobił się majątku prowadząc sieć hurtowni spożywczych. Interesy szły tak dobrze, że rodzina mogła pozwolić sobie na ciągłe remonty domu i urządzanie go od nowa, na zagraniczne wakacje, na wspólne niedzielne zakupy, na które potrafili wydać nawet 20 tysięcy. Wydawać by się mogło, że wiedli życie jak z bajki. A tymczasem rodzinę zapraszali po to, by pochwalić się domem urządzonym na bogato. Główną ich rozrywką było porównywanie się do krewnych, którzy klepali biedę. Najstarszy syn Małysów, Marcin, mimo tego finansowego zaplecza nie wyrósł na człowieka zaradnego i przedsiębiorczego. Nie chciał być materialistą, brzydził się pogonią za mamoną. Został więc artystą wizualnym. Na dodatek był gejem. Jego artystyczny projekt Taśmy rodzinne, w którym wykorzystał fragmenty amatorskich filmów kręconych podczas spotkań rodzinnych, przyczynił się do całkowitego rozpadu więzi rodzinnych. Jan Małys pod koniec życia doszedł do wniosku, że dzieci nie powinny dostać jego pieniędzy, gdyż zatrułyby im życie i postanowił cały swój majątek przekazać na cele charytatywne. Marcin jako trzydziestolatek, odcięty od regularnego dopływu gotówki popadł w gigantyczne długi, w sumie 63 tysiące. Paradoksalnie to brak pieniędzy i brak nadziei na spadek przyczynił się do tego, że udało mu się jednak z tych długów wyjść.

“Taśmy…” to pełna ironii opowieść o transformacji z punktu widzenia nowobogackich, o radosnym konsumpcjonizmie, o fatalnej sile pieniądza, o narodzinach olbrzymich fortun, o toksycznym poczuciu wyjątkowości i o klasowej pogardzie. To skupienie się na konsumpcji spowodowało, że życie rodzinne Małysów wypełniał chłód emocjonalny i brak czułości. Chociaż prawdę powiedziawszy głównym bohaterem powieści są pieniądze, które pojawiają się na każdej stronie, wszyscy bohaterowie o nich myślą, a im mniej ich posiadają tym bardziej zaprzątają im głowę. Na uwagę zasługuje wierne i szczegółowe oddanie realiów i obyczajów tamtych lat. Jak autor przyznaje w wywiadach, wiele rozmawiał o tamtych czasach ze swoimi dziadkami, by jak najlepiej uchwycić atmosferę tamtych lat. I z pewnością mu się to udało.