Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna w Rzeszowie

Nowoczesna, uwalniająca wyobraźnię powieść Olgi Tokarczuk pt. „Anna In w grobowcach świata” styczniową lekturą DKK

13 stycznia 20120 r. odbyło się kolejne spotkanie przemyskiego Dyskusyjnego Klubu Książki. Lekturą omawianą na spotkaniu była współczesna odsłona jednego z najstarszych mitów w historii ludzkości - „Anna In w grobowcach świata” Olgi Tokarczuk. Autorka swoją opowieść oparła na mitach sumeryjskich. To najstarszy znany lud, który stworzył bogatą zapisaną na glinianych tabliczkach literaturę. Olga Tokarczuk uwspółcześnia mit, przedstawiając nam historię sumeryjskiej bogini. Opowiada nam historię sprzed czterech tysięcy lat. Wyobraźnia pisarza potrafi jednak sprawić, że fikcja jest bogatsza niż byłaby rzeczywistość. Czytając książkę zaczęłam dostrzegać prawdy o współczesnych ludziach. Ludzie sprzed kilku tysięcy lat i my współcześnie żyjący, jesteśmy bardzo podobni do siebie. Jedna z bohaterek powieści Anna Geszeti – tłumaczka snów mówi: „Ludzie wydają się potężni, lecz w istocie są krusi i słabi, składają się z samych dziur. To zamczyska z zapałek. Bo cały ich fundament to strach – boją się śmierci i starości”. Druga z bohaterek Nina mówi: „Wszystko zdarza się tylko raz. Jesteśmy jednorazowi. Nikt nie zmieni naszego przeznaczenia – nie wybawi, nie naprawi. Bo żyjąc z każdym dniem stajemy się coraz bardziej bezradni”. Ta lektura prowokuje do rozmyślań. Możemy zadać wiele pytań, np. czym jest przyjaźń i poświęcenie? Albo, jak głęboko tkwi w człowieku to, co jest niedopowiedziane, nierozpoznane? Ale też, czym jest odpowiedzialność? Podziemny świat zmarłych jest wieczną zagadką. Co skłoniło naszą główną bohaterkę Annę In do odwiedzin w grobowcach, co chciała osiągnąć? Żyła szczęśliwie, ale chciała zaspokoić swoją ciekawość i złamała ustalone zasady, dlatego została osądzona, że jest „winna” i musi liczyć się z konsekwencjami. Przyjaciółka podejmuje akcję sprowadzenia pomocy, ale nie będzie to łatwa misja. Zawiodą ojcowie, zawiodą kochankowie, zawiodą „przyjaciele – pochlebcy”. Wybrała się na własną odpowiedzialność. Kto udzieli jej pomocy? Nina Szubur – przyjaciółka myśli: „Moja Pani świat przetrwa bez Ciebie.” A Nina ma już tylko jeden adres, gdzie może szukać pomocy - matka. Moimi bohaterkami tej powieści są kobiety. Matka – przyjaciółka i siostra kochanka. To one tylko potrafiły się poświęcić i skutecznie zadziałać na rzez uwolnienia Anny In z grobowców. Kunszt pisarski autorki przeniósł mnie do świata nierealnego, a jednak zmuszającego do myślenia o tym, że istnienie na ziemi jest ciągłą walką. Jest jakiś czyn, nagroda, ale jest i kara. Bogowie mieli przywileje. My nie. Musimy uczyć się życia i ponosić odpowiedzialność. Literatura prowokuje do rozmyślań, więc zastanawiam się. Czy uda się komuś stworzyć świat przyjazny i sprawiedliwy. Tęsknię za takim światem. I kibicuję Matce, by wymarzony przez Nią świat naprawdę zaistniał. Wierzę w moc kobiet – matek, w ich mądrość, miłość rozsądek, cierpliwość, stanowczość i odpowiedzialność. Matka mówi: „Każda stworzona istota, jest mniej lub bardziej doskonała, jedni wyszli mi lepiej inni gorzej. I niestety w ten sposób wyznaczyłam im los. Nie wszyscy mogą być szczęśliwi.” Ale Ona – Matka, czuła odpowiedzialność za te istoty – Ona ich nie odrzuciła. Ta opowieść jest oparta na mitach – to dodaje jej smaku „czegoś” nierealnego, jest to coś, co pobudza wyobraźnię. Jest strach i przerażenie. Niech te dwa światy, mają swój czas. Ale żartobliwie mówiąc – propozycja jednego z ojców, aby wykupić ubezpieczenie na swój „przyszły żywot”, zeskanować się, zapisać na dysku i wgrać się do Raju – jest kusząca. Czytając książkę, wyruszając w podróż z autorką zabrałam ze sobą swoją wyobraźnię. Lubię gdy są ciekawi, niejednoznaczni bohaterowie. Kiedy mogę słyszeć, co mówią, ale też domyślać się czego nie powiedzieli. Wtedy czuję się wspólniczką autorki, a bohater staje się częściowo mój.

Lidia Kiełczyńska