Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna w Rzeszowie

Spotkanie DKK w Filii nr 10 - Olga Tokarczuk: „Prowadź swój pług przez kości umarłych”

20 lutego 2020 r. na spotkaniu Dyskusyjnego Klubu Książki omówiono kolejną lekturę. Była to książka „Prowadź swój pług przez kości umarłych” autorstwa Olgi Tokarczuk, laureatki Nagrody Nobla w dziedzinie literatury. Przy tej okazji podzielono się również refleksjami na temat filmowej wersji książki naszej noblistki pt. „Pokot” wyreżyserowanej przez Agnieszkę Holland i Kasię Adamik. Jolanta Jędryka Olga Tokarczuk: „Prowadź swój pług przez kości umarłych” Otrzymanie przez Olgę Tokarczuk Literackiej Nagrody Nobla za rok 2018 wywołało znaczące zainteresowanie jej twórczością. Zwiększyła się liczba tłumaczeń książek na języki obce, księgarnie notują lawinowy wzrost sprzedaży dodruków. Nobel tylko ugruntował pozycję pisarki w literaturze światowej. Za wydanych w języku angielskim „Biegunów” wraz z tłumaczką otrzymała Międzynarodową Nagrodę Bookera 2018; również za angielski przekład „Prowadź swój pług przez kości umarłych” otrzymała nominację do grona finalistów The Man Booker International Prize 2019. Ta książka odbiega formą od innych powieści Olgi Tokarczuk; jest przesiąknięta duchem Williama Blake’a, którego nazwisko często pojawia się w dialogach bohaterów, a w wielu miejscach przytaczane są fragmenty jego utworów. Także tytuł „Prowadź swój pług przez kości umarłych” jest cytatem z Blake’a. William Blake to działający na przełomie XVIII i XIX wieku angielski poeta, pisarz, rytownik, malarz, drukarz i mistyk. Jest uznawany za prekursora romantyzmu. Blake doświadczał licznych wizji, a doznania mistyczne stanowiły dla niego drogowskaz w sztuce i w życiu. Jego twórczość, szczególnie wizje biblijne, znalazła odzwierciedlenie we współczesnej kulturze popularnej (filmy, kompozycje muzyczne, książki). Także Janina Duszejko – bohaterka książki Olgi Tokarczuk tłumacząca wiersze Blake’a, wydaje się być bardziej zanurzona w mistycznym świecie astrologii i pozaziemskich wpływów, niż w realnym życiu. Mieszkając samotnie w Kotlinie Kłodzkiej, całą swoją istotą odczuwa łączność z przyrodą, ale także z Kosmosem. Nie może patrzeć obojętnie, jak ludzie z jej otoczenia, pełni arogancji i przekonani o swojej wyższości, zabijają i dręczą zwierzęta. Czarę goryczy przelewa odkrycie, że w czasie jednego z polowań zabito jej dwa ukochane psy. Zemsta może być tylko jedna – śmierć. O dziwo, przez długi czas otoczenie nie dostrzega roli Janiny w kolejnych tragicznych zgonach. Gdy wreszcie prawda wychodzi na jaw – Janina przy wsparciu przyjaciół unika aresztowania. Byłoby jednak nieporozumieniem zakwalifikowanie książki „Prowadź swój pług przez kości umarłych” jako zgrabnego kryminału. Mistyczna obecność na stronach powieści Williama Blake’a, zaś przede wszystkim sposób narracji autorki pobudzają czytelnika do głębszych refleksji nad własną postawą wobec przyrody, a wobec zwierząt w szczególności. Książka ma charakter monologu Janiny Duszejko, kiedyś inżyniera budowy mostów w krajach Bliskiego Wschodu, teraz nauczycielki języka angielskiego i strażniczki domków letniskowych w sąsiedztwie. Język narracji powieści to naturalny język trochę zdziwaczałej, samotnej starszej kobiety – zupełnie różny od języka znanego z innych książek pisarki. Mimo tego z uwagą czytamy monologi, pełne głębokich refleksji, jak chociażby ta z zebrania grzybiarzy: … Ludzie w naszym kraju nie mają umiejętności zrzeszania się i tworzenia wspólnoty, nawet pod sztandarem prawdziwka. To kraj neurotycznych indywidualistów, z których każdy, gdy tylko znajdzie się wśród innych, zaczyna ich pouczać, krytykować, obrażać i okazywać im swoją niewątpliwą wyższość… Poglądy bohaterki książki „Prowadź swój pług przez kości umarłych”, jej zaangażowanie w potępianie polowań to poglądy samej Olgi Tokarczuk, które po uważnej lekturze stają się bliskie i zrozumiałe także dla nas.

Maria Suchy