Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna w Rzeszowie

Rok 2021 rokiem Stanisława Lema - spotkanie DKK w Filii Nr 10

Spotkanie Dyskusyjnego Klubu Książki w Filii nr 10 WiMBP

Po wielu miesiącach przerwy, spowodowanej ograniczeniami pandemicznymi, w dniu 28 października 2021 r. w gościnnych progach Filii nr 10 WiMBP w Rzeszowie odbyło się pierwsze w nowym roku akademickim 2021/22 spotkanie 12 członkiń Dyskusyjnego Klubu Książki, działającego przy UTW-UR. Spotkanie prowadziła wieloletnia moderatorka Klubu, Małgorzata Chlebowska. Na samym wstępie kierowniczka Filii nr 10, pani Maria Jamróg, wraz z opiekunką DKK, panią Jolantą Jędryką serdecznie powitały obecnych, wyrażając radość z możliwości bezpośredniego spotkania. Mimo lockdownu Klub funkcjonował, możliwe było wypożyczanie zaplanowanych do lektury książek i przygotowywanie recenzji, które były publikowane na FB Biblioteki oraz na stronie internetowej UTW-UR. Małgorzata Chlebowska przekazała informację o nagraniu przed kamerą WiMBP niemal godzinnego wywiadu na temat działalności Klubu i aktywności seniorów podczas pandemii Covid-19 a także o spotkaniu autorskim z młodą polską pisarką Marią Paszyńską, które miało miejsce 6 października 2021 w siedzibie Filii nr 10 WiMBP w Rzeszowie przy ul. Podchorążych. Zasadniczym tematem czwartkowego spotkania była jednak twórczość Stanisława Lema, którego stulecie urodzin przypada właśnie w roku 2021. Prowadząca spotkanie przypomniała krótki biogram pisarza, po czym rozpoczęła się dyskusja. Dla niektórych Stanisław Lem to przede wszystkim twórca takich książek, jak „Szpital przemienienia” czy „Solaris”, dla innych autor prześmiewczych „Bajek robotów”, „Dzienników gwiazdowych” czy „Opowieści o pilocie Pirxie”. Jednak wszystkie koleżanki były zgodne co do tego, że Stanisław Lem był wyjątkową osobowością, niestety, częściej docenianą zagranicą niż w kraju. Następnym bohaterem spotkania był Andrzej Grabowski i jego biografia „Jestem jak motyl”. Tutaj kontrowersji było jeszcze więcej. Wiele spośród obecnych osób miało okazję oglądać Andrzeja Grabowskiego na scenie Teatru im. W. Siemaszkowej, natomiast epizody z jego zagranicznych występów estradowych były nieznane dla wszystkich. Czytelniczkom biografii nie podobały się jego młodzieńcze ekscesy, za które tak naprawdę musieli płacić rodzice; z wielu opresji ratował go starszy brat Mikołaj, co Andrzej beztrosko wykorzystywał. Bardzo podzielone były opinie co do roli Ferdka Kiepskiego. Serial „Świat według Kiepskich” większości się nie podobał, jednak znalazły się też opinie, podkreślające warsztatową złożoność takiej roli. Mimo rozbieżności opinii oraz momentami bardzo gorącej dyskusji, zebranych nie opuszczał radosny nastrój i nadzieja, że mimo trwającej epidemii, także następne spotkania DKK odbędą się bezpośrednio w Filii nr 10 WiMBP w Rzeszowie przy ul. Podchorążych.

Maria Suchy

Rok 2021 rokiem Stanisława Lema

 Uchwałą Sejmu RP rok 2021 ustanowiono Rokiem Stanisława Lema, który przyszedł na świat 13 września 1921 we Lwowie w rodzinie lekarza laryngologa pochodzenia żydowskiego. Dzieciństwo i młodość spędził we Lwowie, gdzie na początku lata 1939 zdał maturę. Wyniki badań nad inteligencją uczniów przeprowadzone przez ówczesne władze oświatowe wykazały, że był najinteligentniejszym dzieckiem w południowej Polsce. Jako pochodzącego z burżuazji nie przyjęto go na Politechnikę Lwowską, wstąpił zatem na medycynę, aby uniknąć poboru do Armii Czerwonej. Po inwazji Niemiec, dzięki fałszywym dokumentom, rodzina uniknęła osadzenia w getcie, a Lem zdobył pracę jako pomocnik mechanika i spawacz w garażach niemieckiej firmy. W lipcu 1945 cała rodzina została repatriowana do Krakowa, tracąc w wyniku wojny cały dobytek. Siedemdziesięcioletni ojciec Lema zaczął pracować w szpitalu, nie mogąc prowadzić prywatnej praktyki lekarskiej. Stanisław Lem zaczął wtedy zarobkować, publikując niewielkie utwory w prasie. Sytuacja materialna rodziny była tak zła, że Stanisław myślał o podjęciu pracy spawacza, na co nie zgodził się ojciec. Lem podjął przerwane studia medyczne na Uniwersytecie Jagiellońskim, jednak po otrzymaniu absolutorium zdecydował się porzucić medycynę. Jednym z powodów była chęć uniknięcia służby wojskowej. Lem nie złożył końcowych egzaminów i nie otrzymał dyplomu lekarskiego. Zyskał jednakże solidne wykształcenie przyrodnicze i z nauk ścisłych, wykorzystywane w późniejszej twórczości literackiej. Pierwsze publikowane utwory Lema to opowiadania wojenne; jako autor fantastyki zadebiutował w „Tygodniku Powszechnym”. Pierwszą powieścią był „Szpital Przemienienia”, który pisarz ukończył w 1948. Akcja rozgrywa się w sanatorium dla psychicznie chorych, likwidowanym przez Niemców w 1940. Jednak publikację powieści zablokowano, a „Szpital Przemienienia”, wolny od ingerencji, został wydany dopiero w 1975. W latach 1948–1950 Lem pracował jako młodszy asystent w Konwersatorium Naukoznawczym Asystentów UJ, jednak ze względu na krytykę obowiązującej wówczas ideologii, Konserwatorium zlikwidowano, a Lem znalazł się bez środków do życia. Latem 1950 Stanisław Lem spotkał przypadkiem prezesa SW „Czytelnik” i za jego namową napisał pierwszą powieść fantastyczną. Debiut okazał się udany, jednak aby publikować, Lem musiał podporządkować się regułom cenzury; w tym czasie publikacje były jedynym źródłem utrzymania jego i rodziny. W lutym 1954 ożenił się z Barbarą Leśniak. Lem wraz z rodzicami mieszkał w jednym pokoju przy ulicy Śląskiej w Krakowie, razem z rodziną znajomej ze Lwowa, zaś jego żona mieszkała z siostrą gdzie indziej. Jak napisano w jednej z publikacji, Lem był „tramwajowo dojeżdżającym mężem”. Po wydarzeniach „polskiego października” w Polsce zapanowała większa swoboda pisarska, zaś Lem mógł rozwinąć swoją twórczość, zyskując przy tym znaczącą poprawę statusu materialnego. Od 1958 rodzina zamieszkała w Borku Fałęckim. Lem zasadniczo unikał zaangażowania się w politykę, jednak po wydarzeniach marcowych w 1968 rozważał emigrację. O pozostaniu w kraju zdecydowały narodziny syna. Ponownie chciał wyjechać po wprowadzeniu stanu wojennego w 1981. W końcu trafił na krótko do Berlina, a później na lata 1983-1988 do Wiednia. Lem długo obawiał się wrócić do kraju, a sytuacja polityczna bardzo niekorzystnie odbiła się na jego zdrowiu. Dopiero w latach 70. Stanisław Lem zaczął zyskiwać pozycję jednego z liderów światowej literatury fantastycznonaukowej, ale w Polsce nigdy nie był do końca uznanym pisarzem. W 1980, obok Czesława Miłosza, był kandydatem do Literackiej Nagrody Nobla. Stanisław Lem jest najczęściej tłumaczonym polskim autorem, jego książki przełożono na 42 języki, w łącznym nakładzie ponad 30 milionów egzemplarzy. Stanisław Lem zmarł 27 marca 2006 w szpitalu klinicznym Collegium Medicum w Krakowie. Stulecie urodzin pisarza to dobra okazja, aby sięgnąć po któryś z jego utworów s-f lub eseje filozoficzne. Twórczość Stanisława Lema jest tak różnorodna, że każdy znajdzie dla siebie coś interesującego.

Na podstawie pl.wikipedia.org przygotowała Maria Suchy

Andrzej Grabowski: „Jestem jak motyl”.

Andrzej Grabowski zaśpiewał kiedyś piosenkę „Jestem jak motyl przesadnie zmęczony…”. Bez tego uzupełnienia przesadnie zmęczony tytuł jego książki, która ukazała się dzięki współpracy z „duetem twórczo – producenckim”, jaki tworzą Jakub Jabłonka i Paweł Łęczuk, wydaje się być mylący. Sama książka to monolog znanego aktora, pięknie przetworzony przez wspomniany duet.

Andrzej Grabowski wspomina całe swoje życie, od dzieciństwa w Alwerni, poprzez beztroskie lata studenckie na krakowskiej PWST, lata 80., kiedy ze starszym bratem Mikołajem, Janem Peszkiem i Bogusławem Schaefferem tworzyli szalony „Kwartet dla czterech aktorów” objeżdżając z nim pół Europy Zachodniej, lata „prawdziwego” aktorstwa na scenach teatrów krakowskich, pracę w filmach aż po przygodę z niezwykle popularnym sitcomem „Świat według Kiepskich”. Z kart opowieści wyłania się człowiek nie stroniący od uciech stołu i łoża, ale też niezwykle ciepły i wrażliwy a także zdolny do autoironii i krytycznej oceny własnych zachowań. Andrzej Grabowski to nie tylko Ferdynand Kiepski, ale uznany kabareciarz, odtwórca wielu ról filmowych i teatralnych, także juror w „Tańcu z gwiazdami”. W trakcie lektury okazuje się, że jego przyjaciele to plejada najbardziej znanych nazwisk polskiej kultury, szczególnie świata teatru i filmu, a do ulubionych poetów należy Siergiej Jesienin.

Jego opowieść – monolog jest uzupełniana cytatami z recenzji, wierszami, w tym autorstwa samego Grabowskiego, a także zdjęciami z najwcześniejszych lat dzieciństwa, występów na scenach teatrów w Krakowie i Tarnowie, planów filmowych aż po piękne zdjęcie rodziny z 2002, na którym Andrzej Grabowski pozuje z żoną Anną Tomaszewską i córkami Kasią i Zuzią. To zdjęcie praktycznie zamyka książkę.

Musicie koniecznie przeczytać „Jestem jak motyl”, nawet jeżeli nie lubicie Andrzeja Grabowskiego jako aktora, który zagrał Ferdka Kiepskiego. Warto przełamać własny dystans, przypomnieć sobie, że aktorstwo to tylko zawód i że postaci wykreowane na scenie czy ekranie telewizora nie mają nic wspólnego z grającym je aktorem.

Maria Suchy