Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna w Rzeszowie

W związku z przypadającą w tym roku 30. rocznicą wprowadzenia w Polsce stanu wojennego, przygotowana została wystawa prezentująca materiały dotyczące tego wydarzenia.

Stan wojenny w Polsce Ludowej wprowadzony został 13 grudnia 1981 roku dekretem Rady Państwa na terenie całego kraju. Przewidziany konstytucją PRL na wypadek zagrożenia wewnętrznego lub zewnętrznego państwa stan prawny polegał na zawieszeniu niektórych praw obywatelskich, zwiększeniu kompetencji wojska i zaostrzeniu rygorów porządku publicznego. Władze motywowały tę decyzję dezorganizacją rynku, zwłaszcza żywnościowego, wymykającą się wszelkiej kontroli żywiołową akcją strajkową, postępującym rozkładem struktur państwa, groźbą eskalacji działań pozaprawnych „Solidarności”, co zagrażało wybuchem wojny domowej. Jednym z głównych motywów było zagrożenie interwencją zewnętrzną ze strony ZSRR i innych państw Układu Warszawskiego. Wprowadzenie stanu wojennego nie zawiesiło działania sejmu i innych władz państwowych. Na czele państwa stanęła Wojskowa Rada Ocalenia Narodowego z gen. Wojciechem Jaruzelskim jako przewodniczącym. Sejm PRL na posiedzeniu 25 stycznia 1982 roku zatwierdził prawie jednogłośnie dekrety Rady Państwa. Kontrolę nad krajem przejęło wojsko wraz z siłami policji. Kilka tysięcy działaczy „Solidarności” aresztowano i umieszczono w miejscach odosobnienia.
Na podstawie specjalnych rozporządzeń zawieszone zostało prawo do strajków oraz działalność związków zawodowych, wprowadzona godzina milicyjna, zakaz podróżowania po kraju bez zezwolenia, cenzura korespondencji, ograniczono łączność telefoniczną. Zmilitaryzowano wiele zakładów pracy, wstrzymano wydawanie prasy z wyjątkiem Trybuny Ludu  oraz Żołnierza Wolności.

W czasie trwania stanu wojennego w Polsce trwały strajki i demonstracje, które władza likwidowała siłą, m. in. pacyfikacja strajku w kopalni „Wujek” w Katowicach, gdzie zginęli ludzie. Największe demonstracje odbywały się we Wrocławiu, Nowej Hucie, Warszawie, Katowicach, Lublinie, Gdańsku. W odpowiedzi na wprowadzenie stanu wojennego Stany Zjednoczone i inne kraje zastosowały wobec Polski restrykcje gospodarcze, co wpłynęło na pogorszenie się i tak trudnej sytuacji ekonomicznej kraju i warunków życia ludności. Rygory stanu wojennego były stopniowo redukowane, a internowani zwalniani. 31 grudnia 1982 roku stan wojenny został zawieszony, a 22 lipca 1983 roku zniesiony.

Stan wojenny należy do najbardziej kontrowersyjnych i tragicznych wydarzeń w powojennej historii Polski. Norman Davies nazwał go "najdoskonalszym zamachem wojskowym w historii nowożytnej Europy". Ocena celowości wprowadzenia stanu wojennego i decyzji generała Jaruzelskiego, pomimo upływu lat, pozostaje przedmiotem sporów.

Wystawę można zwiedzać od 1 do 30 grudnia br. w godzinach otwarcia Biblioteki, przy ul. Sokoła 13.